Σου πήρε καιρό να τη βρεις. Το GPS σου μπλόκαρε διαρκώς σε υγρά στενά και σε χυμώδεις παρεμβολές, της τάξης του 80-85Β. Ακόμα και τις φορές που πίστευες ότι ήσουν κοντά, μία αντικανονική προσπέραση σε έβγαζε εκτός πορείας κι ανακάλυπτες πιο συναρπαστικές διαδρομές. Ολα αυτά όμως μέχρι τη στιγμή που έπεσες πάνω σε εκείνη και -θες το μποτιλιάρισμα, θες η διάθεσή σου να εξασφαλίσεις μόνιμο πάρκινγκ- κόλλησες εκεί. Ωστόσο, άνθρωπος είσαι κι εσύ και κάθε φορά που την ακούς να λέει «για πάντα» και να περιγράφει τα μωρά που θα κάνετε μαζί, το μάτι σου πέφτει στα μωρά που περνούν δίπλα σας. Πόσο να κρατήσει πια αυτή η εγκράτεια;
Ετσι εξηγούνται και τα αποτελέσματα των επιδόσεών σου στην έρευνα Σεξ του 2006 και του 2007. Το ποσοστό των Ελλήνων που δεν έχουν κερατώσει ποτέ είναι 36%, κατατάσσοντάς σε χαμηλότερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, που αγγίζει το 50% (49,95%). Μη νομίζεις όμως ότι οι Αμερικανοί έχουν καλύτερη θέση στο point system. Σύμφωνα με στοιχεία του 2008, που προκύπτουν από δημοσκόπηση της Gallup, το 54% των Αμερικανών γνωρίζει προσωπικά κάποιο άτομο, που ο σύντροφός του τού τα φοράει. Βέβαια, στις περισσότερες περιπτώσεις η απιστία είναι γένους αρσενικού. Φαίνεται κι από τα συμπεράσματα της General Social Survey του Πανεπιστημίου του Σικάγου: το ποσοστό των αντρών που κερατώνουν σε μια σχέση είναι 20%, ενώ το αντίστοιχο για τις γυναίκες φτάνει το 12% μόνο.
Είναι η σεξουαλική πείνα σου που το εξηγεί αυτό; Οχι. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται από την έρευνα που έκανε ο σύμβουλος γάμου, Μ. Gary Neuman, στη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου του Τhe Truth about Cheating. Πραγματοποιώντας συνεντεύξεις με περισσότερους από 100 άπιστους άντρες, ο Neuman διαπίστωσε ότι μόνο το 8% απέδιδε την απιστία του σε σεξουαλικούς λόγους. Το 40% μιλούσε για συναισθηματικά κίνητρα και, ακόμα κι αν ανέφερε το σεξ, έβλεπε ότι υπήρχαν ουσιαστικότερα προβλήματα. Για να μη φτάσεις, λοιπόν, κι εσύ στο σημείο να πεις το κλασικό «δεν είναι αυτό που νομίζεις» ή «δεν κατάλαβα πώς έγινε», το ΜΗ σου εξηγεί το κέρατο επιστημονικά. Συνδυάζοντας τα συμπεράσματα ερευνών από τους κλάδους γενετικής, οικονομικών, ανθρωπολογίας και βιολογίας έχεις στα χέρια σου τον πρώτο ΚΟΚ. Διάβασέ τον για να γνωρίσεις όλες τις επικίνδυνες διαδρομές και τα στενά που θα σε βγάλουν πάλι στον ασφαλή δρόμο.
Το γονίδιο της απιστίας
Ακολουθείς το δρόμο που χάραξαν τα ποντίκια – και συγκεκριμένα οι αρουραίοι. Τα γενετικά χαρακτηριστικά των μικρών αυτών θηλαστικών φαίνονται πολλές φορές χρήσιμα στην ερμηνεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Μελετώντας τον τρόπο που φέρονται οι αρουραίοι στις συντρόφους τους, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η απιστία ελέγχεται από ένα είδος εγκεφαλικού διακόπτη. Η θέση του διακόπτη ορίζει πόσο στενή θα είναι η επαφή μαζί τους.
Ο Larry Young, Ph.D., καθηγητής ψυχιατρικής του Emory University, το κάνει πιο σαφές: πρόκειται για γονίδιο που ελέγχει την απελευθέρωση της βαζοπρεσίνης ή αλλιώς της ορμόνης που καθορίζει πώς συμπεριφέρονται μες στη σχέση τους. Στους αρσενικούς αρουραίους, η βαζοπρεσίνη εντείνει την ανάγκη να μένουν κοντά στο σύντροφό τους και μακριά από ανταγωνισμούς. Αν υποθέσουμε πως το ίδιο ισχύει και για σένα, τότε η βαζοπρεσίνη σου εντείνει τη συντροφικότητα και την προστατευτικότητά σου (αντίστοιχο ρόλο παίζει στις γυναίκες η ωκυτοκίνη).
Τι γίνεται όμως όταν το γονίδιο μεταλλάσσεται; Σύμφωνα με επιστήμονες του Karolinska Institute στη Στοκχόλμη, αν το γονίδιό σου δεν μπορεί να ελέγξει όλους τους υποδοχείς βαζοπρεσίνης, αλλά μόνο έναν, τότε δεν θα είσαι αυτός που ονειρεύεται εκείνη. Θα είσαι λιγότερο συναισθηματικός και προστατευτικός και, σύμφωνα με αποτελέσματα μελέτης του ινστιτούτου για το 2008, έχεις δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να λοξοδρομήσεις. Ακόμα κι αν έχεις το μεταλλαγμένο γονίδιο, όμως, δεν έχεις φύλλο πορείας σε ξένες αγκαλιές. Η κουλτούρα, ο τρόπος που έχεις μεγαλώσει και τα βιώματά σου είναι αυτά που καθορίζουν τη σεξουαλική συμπεριφορά σου. Ενδεικτικά είναι τα λόγια του Young: «Το γονίδιο αλλάζει την πιθανότητα για τον τύπο της σχέσης που θα δημιουργήσεις. Δεν την καθορίζει. Οπότε, δεν μπορείς να λες ότι έχεις γενετική προδιάθεση στη μοιχεία».
Η πορεία σου: Για να ελαχιστοποιήσεις τις πιθανότητες να χάσεις το δρόμο σου, προσπάθησε να κάνεις εντονότερο το δέσιμο μαζί της. «Γνωρίζουμε ότι η βαζοπρεσίνη απελευθερώνεται στη διάρκεια του σεξ» λέει ο Young και συμπληρώνει: «Το πιθανότερο είναι ότι το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες προσωπικές στιγμές». Μην αφήνεις λοιπόν στην ησυχία τους τούς υποδοχείς βαζοπρεσίνης σου. Ξεκίνα να τους πυροδοτείς κάθε τόσο δημιουργώντας αυτό που ο Neuman ονομάζει «σημεία επαφής». Βάλε στο καθημερινό πρόγραμμά σου πέντε απλές ενδείξεις οικειότητας: ένα φιλί, μία αγκαλιά, ένα e-mail, ένα SMS κι ένα σημείωμα. Εκείνη θα απαντάει με πέντε δικές της κινήσεις κι έτσι οι υποδοχείς βαζοπρεσίνης σου θα βρίσκονται συνεχώς σε δουλειά.
Ενάντια στο ρίσκο
Για τους περισσότερους άντρες, η απιστία είναι μία απόφαση και ως τέτοια έχει τα οφέλη και το κόστος της. Οι συνέπειές της, όμως, είναι αβέβαιες και διαφοροποιούνται από άτομο σε άτομο. Ποτέ δεν μπορείς να πεις με σιγουριά πόσο ένοχος θα νιώθεις μετά, αν θα το πάρει πρέφα εκείνη και πόσο θα σου κοστίσει ο χωρισμός. Για να σε βοηθήσουν οι οικονομολόγοι Edinaldo Tebaldi, Ph.D., και Bruce Elmslie, Ph.D., από το Bryant University και το University of New Hampshire αντίστοιχα, ανέπτυξαν ένα μοντέλο και όρισαν τους βασικούς παράγοντες, που επηρεάζουν την απόφασή σου να πας με άλλη. Η μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε πέρυσι, αποκαλύπτει ότι άντρες και γυναίκες ενεργούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο απέναντι στο ενδεχόμενο της απιστίας. Τι σκέφτεται εκείνη; Διάφορα πράγματα, του τύπου «αξίζει να το προσπαθήσει κι άλλο μαζί σου ή μήπως σου αξίζει καλύτερα να την κάνει με κάποιον άλλο;». Τι έχει να χάσει αν φύγει από τη σχέση σας (λεφτά, αγάπη, ασφάλεια, συντροφιά κ.ά.) και τι θα σου πει αν την πετύχεις να περνάει το ρεπό της με ένα μαντράχαλο στο καφέ κάποιου παρακμιακού ξενοδοχείου; Οι σκέψεις είναι πολλές και διάφορες, όμως όλες αφορούν στο μέλλον της σχέσης σας και στο κόστος ενδεχόμενου χωρισμού. Τι σκέφτεσαι εσύ από την πλευρά σου; Το εξής ένα πράγμα: «Μία ευκαιρία μού έκατσε και θα τη χάσω; Σιγά μη με πιάσει».
Η πορεία σου: Ακολούθησε τα βήματα που δείχνει ο Neuman κι απόφυγε να πάρεις μία αυθόρμητη και παρορμητική απόφαση. Πριν αρχίσεις λοιπόν να ξεπορτίζεις, σκέψου κάθε πιθανή απώλεια, όχι μόνο στο παρόν, αλλά και στο μέλλον σου, γιατί το ξεπόρτισμα είναι, όπως προκύπτει από τις συνεντεύξεις του Neuman, το πρώτο σημάδι ότι είσαι κοντά στην απιστία. Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες είχαν αρχίσει να περνούν αρκετό χρόνο μακριά από τη σύντροφό τους προτού πηδήξουν στο επόμενο στάδιο. «Δούλευαν μέχρι αργά, προγραμμάτιζαν περισσότερα επαγγελματικά ταξίδια και κανόνιζαν εξόδους μόνο με τους φίλους τους» συνοψίζει ο Neuman. Αντί να κάνεις λοιπόν ό,τι συνηθίζουν οι άντρες σε ανάλογες περιστάσεις, μείνε στο σπίτι μαζί της και πες της πώς νιώθεις. Εξομολογήσου της ότι έχεις τάσεις φυγής από τη σχέση και ότι δεν σου αρέσει καθόλου που το παραδέχεσαι. Κάνε τη να νιώσει σημαντική για σένα και διαβεβαίωσέ την ότι θες όσο κι εκείνη να ξεπεράσετε τα προβλήματα. «Σκεφτείτε από κοινού πώς μπορείτε να κάνετε καλύτερη τη σχέση σας» συμβουλεύει ο Neuman και διευκρινίζει: «Οταν βρείτε τι έφταιξε και πώς θα το διορθώσετε, τότε οι σκέψεις για το πώς θα σώσεις τη σχέση σου, θα αντικαταστήσουν τις σκέψεις να απιστήσεις».
Στον εντοπισμό της απειλής
Σε φάσεις που οι άντρες έρχονται αντιμέτωποι με αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «ελκυστικές εναλλακτικές», ο συναγερμός ασφαλείας τους μπλοκάρει. Η αντίδραση των γυναικών δεν φαίνεται να είναι ίδια. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από μελέτη του McGill University, όπου ζητήθηκε από άτομα και των δύο φύλων να σχολιάσουν διάφορες φωτογραφίες. Ανάμεσά τους είχε συμπεριληφθεί η φωτογραφία ενός σέξι ατόμου από το αντίθετο φύλο. Οι γυναίκες προσπέρασαν βιαστικά τη φωτογραφία, ενώ οι άντρες όχι. Παρόμοιες ήταν οι αντιδράσεις τους κι όταν τους ζητήθηκε να φανταστούν το σεξ με συμφοιτητή/τριά τους. Οι γυναίκες σκέφτηκαν αυτομάτως τη δέσμευση και το κόστος που θα είχε αυτό στη σχέση τους, ενώ οι άντρες τίποτε από τα δύο. Επειτα από αυτό, οι επιστήμονες του McGill υποπτεύονται ότι συνήθως οι γυναίκες μπαίνουν στο ρόλο του φύλακα της σχέσης και παίρνουν πολύ προσωπικά τις απειλές που εντοπίζουν γύρω τους. Αντιθέτως, οι άντρες είναι πιο παρτάκηδες και δεν ορίζουν την προσωπικότητά τους βάσει της σχέσης τους. Ετσι, το γυναικείο ραντάρ είναι πιο ευαίσθητο και μόλις εντοπίσει τον ενδεχόμενο κίνδυνο εφευρίσκει μηχανικά δικαιολογίες. Οταν, για παράδειγμα, κοιτάζει κάποιος μια δεσμευμένη γυναίκα κι εκείνη νιώθει την απειλή να πλησιάζει, σκέφτεται: «Μόλις τον δω να έρχεται, θα πάω προς το μπαρ να χαθώ ανάμεσα στον κόσμο».
Η πορεία σου: Καλλιέργησε το ταλέντο σου στη συγγραφή σεναρίων και φτιάξε φανταστικούς διαλόγους στην περίπτωση που, ενώ είσαι με άλλες γυναίκες, βλέπεις τη δικιά σου να έρχεται. Οι ερευνητές του McGill καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι άντρες που ακολουθούσαν την τακτική του «μόλις τη δω να έρχεται βρίσκω μία δικαιολογία και την κάνω» είχαν περισσότερες πιθανότητες να μάθουν να εντοπίζουν τις απειλές και να φυλάγονται από τον κίνδυνο.
Παραδοχή λάθους
Αναρωτιέσαι πόσο επιρρεπής είσαι στο κεράτωμα; Για να βρεις την απάντηση, ξεκίνα μετρώντας τις αρνητικές και θετικές στιγμές της σχέσης σας. Το ίδιο έκανε και η Elizabeth Allen, Ph.D., βοηθός καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, όταν θέλησε να μελετήσει την επικοινωνία ζευγαριών που βρίσκονταν ένα βήμα πριν από το γάμο. Το συμπέρασμά της ήταν ότι στα ζευγάρια που η αναλογία θετικών-αρνητικών στιγμών ήταν μικρή, η απιστία από τα πρώτα κιόλας χρόνια του γάμου ήταν σχεδόν δεδομένη. Οταν δηλαδή η αναλογία των θετικών συμπεριφορών (π.χ. οπτική επαφή, χαμόγελο, χάδια) προς τις αρνητικές (π.χ. μούτρα, νεύρα, δυσανασχέτηση) ήταν της τάξης του 2,4 προς 1, το κεράτωμα καραδοκούσε στην άλλη γωνία. Επίσης, στα ζευγάρια που η αντίστοιχη αναλογία ήταν 4 προς 1, η απιστία έτρωγε πόρτα χωρίς καν face control. Η έρευνα καταλήγει ότι το κλίμα είναι πιο καλό ανάμεσα στα ζευγάρια, που πριν από το γάμο δεν έχει προηγηθεί απιστία. Αντιθέτως, τα σημάδια της φαγωμάρας είναι πιο έντονα όταν ο ένας από τους δύο την έχει κάνει, ακόμα κι αν ο απατημένος δεν το ξέρει. «Οι αντιδράσεις του καθενός αντανακλώνται στον άλλο, ενώ όσο πιο θετικό είναι το κλίμα τόσο καλύτερη είναι η αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών».
Η πορεία σου: Πάρε τα ποσοστά με το μέρος σου αφήνοντας έξω από τη σχέση την κριτική, την περιφρόνηση και τις τακτικές επίθεσης και άμυνας. Η συμβουλή της Allen είναι να τα διατηρείς σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα. Ακόμα κι αν δεν είσαι στην καλύτερη φάση σου, προσπάθησε να είσαι θετικός και ενθαρρυντικός μαζί της. Δείξε ότι έχεις διάθεση να συνεργαστείτε για να ξεπεράσετε τα προβλήματα και ψάξε στα λόγια της για σημεία συμφωνίας. Η Allen διαπίστωσε ότι συμπεριφορές, όπως χαμόγελα, αγγίγματα κι εκφράσεις, του στυλ «συμφωνώ», «καταλαβαίνω» και «εδώ έχεις δίκιο», σε βάζουν στον σωστό δρόμο. Αλλοι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ακόμα και τα ευτυχισμένα ζευγάρια χάνουν κάποιες φορές στα ποσοστά δημιουργώντας αρνητικές αναλογίες. Η διαφορά τους όμως είναι, σύμφωνα με την Allen, ότι πολύ γρήγορα κάνουν στροφή και ξαναμπαίνουν σε ευθεία πορεία. Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα καβγαδίσετε, εντόπισε το δίκιο της κι εξέφρασε την κατανόησή σου προτείνοντας μία συμβιβαστική λύση. Οσο ενεργείς εσύ με αυτόν τον τρόπο, θα κάνει κι εκείνη το ίδιο και η σχέση θα τσουλάει.
Στην πρόκληση
Δεν αρκεί μόνο το σεξ για να κρατήσει ένας δεσμός, σου θυμίζει ο Gary Lewandowski, Ph.D., συνεργάτης καθηγητής ψυχολογίας στο Monmouth University. Θυμάσαι τα χαρακτηριστικά λόγια του Tομ Κρουζ αλά Τζέρι Μαγκουάιρ; «Θέλουμε οι δικοί μας να μας προκαλούν και να μας συμπληρώνουν». Κάτι ανάλογο λέει τώρα και ο Lewandowski: «Επιδιώκουμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι μέσα από τις σχέσεις μας και αναζητούμε συντρόφους που μπορούν να το πετύχουν». Ο καθηγητής έχει ονομάσει αυτήν τη διαδικασία «αυτοεπέκταση» κι επισημαίνει ότι είναι υποκειμενικό το πόση μπορεί να πάρει κάποιος και να τη δώσει στο ίδιο άτομο. Στην ουσία, το σημαντικό είναι να εντοπίσεις εξαρχής αν είναι διαθέσιμη ή όχι αυτή η δυνατότητα. Στην έρευνά του, ο Lewandowski διαπιστώνει ότι στις σχέσεις που απουσιάζει η διάθεση «αυτοεπέκτασης» δεν λείπει μαζί της και η γνώση των ευκαιριών απιστίας.
Η πορεία σου: Είσαι σε κατάσταση αναμονής και περιμένεις από εκείνη την πρόκληση; Κουνήσου, γιατί έτσι δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι. Δεν μπορείς να είσαι παθητικός, ελπίζοντας να σε θαμπώσει εκείνη με τα φώτα της, αφού «ο δρόμος είναι δύο κατευθύνσεων», όπως λέει ο Lewandowski. Βάλτε κοινούς στόχους βελτίωσης και ξεκινήστε μεταδίδοντας ο ένας στον άλλο εμπειρίες. Εκείνη μπορεί, για παράδειγμα, να σε εκπαιδεύσει να μαγειρεύεις την αγαπημένη συνταγή σου. Εσύ, με τη σειρά σου, θα την κάνεις εξπέρ στα σουτάκια στο καλάθι των αχρήστων. Θυμήσου να παίρνεις πρωτοβουλία για δραστηριότητες που δείχνουν ότι θέλεις να προχωρήσεις μπροστά και να τραβήξεις κι εκείνη μαζί σου. Οσο θα διαρκεί η διάθεση «αυτοεπέκτασης» τόσο θα απομακρύνεται η σχέση σας από την απιστία.
